Sevgilim dəniz

Reinaldo Arenas 

Mən həmin kirli, yumru üzlü uşağam

hər küncdə qarşına çıxıb

“on beş dəqiqə vaxtın varmı?” deyə səni bezdirən.

Mən həmin kirli üzlü,

şübhəsiz ki, heç istənməyən uşağam

bütün başqa uşaqların qəhqəhə çəkib tullandıqları yerdə

mən uzaqdan gələn at arabalarını izləyirəm.

Mən həmin sevilməyən,

əlbəttə ki, istənməyən

kirli, yumru üzlü uşağam

balaca qızların qarşısında özünü itirən,

təhqir olunmuş kirli üzünü

nəhəng küçə lampaları aydınlatmadan daha öncə

baxışları ilə ələ verən, o uşağam mən.

Mən həmin hər zamanki acıqlı və tənha uşağam

həmişəki hirsli uşağın qəzəbini üzərinizə töküb,

sizi xəbərdar edirəm:

Əgər riyakarca başımı sığallasanız

bu fürsətdən istifadə edib

cüzdanınızı oğurlayaram.

Mən elə həmin uşağam

qaçılmaz terrorun, cüzamın

qarşısıalınmaz bit-birələrin, günahların

və gələcək bütün cinayətlərin səbəbkarı.

Mən elə həmin iyrənc uşağam

köhnə karton qutulardan

çarpayı hazırlayıb, hələ də ümidlə gözləyirəm ki,

bir gün sən mənim yanıma uzanacaqsan.

Reinaldo Arenas Kastro hərəkatına qatılmış, daha sonra homoseksual olduğu üçün anti-hərəkatçı elan edilərək cezalandırılmış və qovulmuş Latın Amerikalı yazıçıdır. Kubada yayımlanması qadağan olunduğu üçün kitablarını gizlin şəkildə ölkə xaricinə çıxararaq çap etdirir. Bir neçə dəfə həbs həyatı yaşadıqdan sonra Reinaldo ölkəsini tərk etmək məcburiyyətində qalır və 1987-ci ildə AİDS virusuna yoluxur. Yaşamaq üçün bütün gücünü itirən Reinaldo 1990-cı ildə intihar edir.

Arenasın intihar məktubundan:

"Getdikcə ağırlaşan səhhətim və içindən çıxa bilmədiyim bu qorxunc depressiya yazı yazmağımı və Kubanın azadlığı uğrunda mübarizə aparmağımı əngəlləyir. Həyatımı sona çatdırıram.... Ölkədən kənarda, həmçinin adada yaşayan Kuba xalqını azadlıq üçün mübarizə aparmağa səsləyirəm...Kuba azad olacaq. Mənsə artıq azadam."

Tərcümə: Kamala Imanova

P.S. Before Night Falls (2000) filmini izləməyi tövsiyə edirəm.

Frida Kahlo - Dieqo Rivera və ya Rəng geyinən qadın, Rəngi görən kişi

Bir dağın içini yalnız başqa bir dağ bilər.

Dieqo,

Həqiqət o qədər böyükdür ki, mən nə danışmaq, nə yatmaq, nə dinləmək, nə də sevmək istəyirəm. Qan qorxusu olmadan, zaman və sehrlərdən uzaqda sənin qorxuların, ağrıların və qəlbinin döyüntüləri ilə birlikdə özümü tələyə düşmüş hiss edirəm. Bütün bu çılğınlıqları səndən istəsəydim, bilirəm səni ancaq qarışıqlığa salmış olardım. Bu dəliliklərimlə səndən şiddət istəyirəm, sən isə əvəzində mənə öz işığını, istini və şəfqətini verirsən. Sənin rəsmini çəkmək istəyərdim, böyük sevgimin gözlə görülə biləcək halını, lakin çaşqınlıq içərisindəyəm, bu qədər çox rəng varkən heç bir rəng yoxdur.

Dieqo,

Heç bir şey sənin əllərinlə, yaşıl-qızılımtıl gözlərinlə müqayisə oluna bilməz. Bədənim günlərlə səninlə dolmuşdur. Sən gecənin güzgüsü, şiddətli ildırım qığılcımı, torpağın nəmisən. Sənin qoltuqaltının dibi mənim yuvamdır, sənin qanına toxunuram. Sənə aid olan sinir hüceyrələrimi qorumaq üçün tək sevincim sənin çiçək-çeşməndən axan həyat eşqini hiss etməkdir. 

Auksoxrom - Xromofor. Dieqo.

Rəng geyinən qadın.

Rəngi görən kişi.

1922-ci ildən bəri.

Hər zaman və daima. İndi 1944-cü ildə. Yaşanmış bütün saatlardan sonra. Vektorlar öz istiqamətlərində davam edir. Onları heçnə durdura bilmir. Hisslərlə yaşamaqdan başqa bildikləri bir şey yoxdur. Yeganə arzuları görüşləri baş tutanadək yollarında davam etməkdir. Yavaş-yavaş. Böyük çətinliklə olsa belə, "qızıl parça"nın onları doğru yola yönəltdiyinə əmindirlər. Orada hüceyrəvi düzülüş var. Orada hərəkət var. Orada işıq var. Bütün mərkəzlər eynidir. Axmaqlıq deyə bir şey yoxdur. Biz olduğumuz və olacağımız kimiyik. Axmaq qismətə bel bağlamıram.

Mənim Dieqom,

Gecələrin aynası.

Sənin gözlərin bədənimin içində, əllərimizin arasında dalğalanan yaşıl qılıncdırlar. Sən səslərdən ibarət bir boşluqdasan - həm kölgədə, həm işıqda. Sənə bütün rəngləri özünə çəkən Auksoxrom dedilər. Mənə isə rəng verən Xromofor. Sən rəqəmlərin, həyatın qarışığından ibarətsən. Arzum xəttləri, şəkilləri, kölgələri və hərəkəti anlamaqdır. Sən doldurursan, mənsə yerləşdirirəm. Sənin sözlərin bütün fəzanı səyahət edərək mənim ulduzlarım olan hüceyrələrimə çatır, daha sonra mənim işığım olan sənin hüceyrələrində dolaşır.

Dieqom üçün,

Dünyalara səssiz həyat verən. 

Önəmli olan illüziya olmasın, yeni günəşin doğması, dost qırmızılar, böyük mavilər, yarpaqlarla dolu əllər, səsli quşlar, saçda barmaqlar, göyərçin yuvaları, insan mübarizəsini anlamaq, mənasız mahnının bəsitliyi, qəlbimdəki küləyin çılğınlığı = qafiyə qoşma qızım = qədim Meksikanın şirin şokoladı, ağızdan gələn qanda qopan fırtına - qıcolma, əlamət, qəhqəhə və mirvarinin şəffaf diş iynələri, iyulun yeddisində bir hədiyyə, onu istəyirəm və alıram, mahnı oxuyuram, oxudum, bundan sonra bizim möcüzəmizin - sevgimizin mahnısını oxuyacağam.

Bu nə sevgi, nə şəfqət, nə də ehtirasdır. Bu həyatın özüdür, mənim həyatım, sənin əllərində, dodaqlarında, sinəndə tapdığım həyat. Ağzımda sənin dodaqlarından qalan badam dadı var. Bizim dünyalarımız heç vaxt kənara çıxmadı. Bir dağın içini yalnız başqa bir dağ bilər.

Frida Kahlonun Dieqo Riveraya məktublarından parçalar.

Tərcümə: Kamala Imanova